<$BlogRSDURL$>

Τρίτη, Μαΐου 23, 2006


Ετοιμάζεται παρατηρητήριο ακραίων φαινομένων στο διάστημα


Επιστήμονες και μηχανικοί έχουν ολοκληρώσει τη συναρμολόγηση του κύριου οργάνου για το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτινοβολίας γάμμα Ευρείας Περιοχής, ή GLAST, ένα σημαντικό νέο διαστημικό παρατηρητήριο, που σχεδιάζεται να πετάξει από το διαστημικό κέντρο Kennedy της NASA το φθινόπωρο του 2007.
Το κύριο όργανο, το GLAST, έφθασε στις 14 Μαΐου 2006, στο Αμερικανικό Ερευνητικό Εργαστήριο του Ναυτικού στην Ουάσιγκτον για την περιβαλλοντική δοκιμή. Η αποστολή, που καθοδηγείται από τη NASA, το υπουργείο της ενέργειας και διεθνείς συνεργάτες, συγκεντρώνει επιστημονικές κοινότητες της αστροφυσικής και της φυσικής σωματιδίων.
"Με το GLAST, οι φυσικοί θα αποκτήσουν πολύτιμες πληροφορίες για την εξέλιξη του σύμπαντος, ενώ οι φυσικοί θα ψάξουν γιατί σήματα που μπορεί ακόμη και να τους αναγκάσουν να αναθεωρήσουν μερικούς από τους βασικούς νόμους της φυσικής", σχολιάζει ο κύριος ερευνητής του τηλεσκοπίου, Peter Michelson του πανεπιστημίου του Στάνφορντ. "Η ολοκλήρωση της συναρμολόγησης του τηλεσκοπίου και η αποστολή του από το κέντρο των επιταχυντών, είναι τα κύρια σημεία στην ανάπτυξή του".
Το παρατηρητήριο θα ανιχνεύσει το φως δισεκατομμύρια φορές πιο ενεργητικό από αυτό που τα μάτια μας μπορούν να δουν ή αυτά που τα οπτικά τηλεσκόπια, όπως το Hubble, μπορούν να ανιχνεύσουν.
Οι βασικοί στόχοι της αποστολής περιλαμβάνουν ισχυρούς πίδακες σωματιδίων που προέρχονται από τεράστιες μαύρες τρύπες και ενδεχομένως από τις συγκρούσεις των σωματιδίων της σκοτεινής ύλης, όπως υποψιαζόμαστε. Το νέο τηλεσκόπιο θα είναι τουλάχιστον 30 φορές πιο ευαίσθητο από τους προηγούμενους ανιχνευτές ακτίνων γάμμα και θα έχει ένα πολύ μεγαλύτερο οπτικό πεδίο.
"Το σχετικό εύρος της ενέργειας του φωτός που το όργανο του μπορεί να ανιχνεύσει, είναι χιλιάδες φορές μεγαλύτερο από αυτό ενός οπτικού τηλεσκοπίου, που συλλαμβάνει μόνο μία λεπτή φέτα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος", αναφέρει ο επιστήμονας Steven Ritz του Κέντρου Διαστημικής Πτήσης Goddard της NASA. "Το παρατηρητήριο κάνει ένα τεράστιο άλμα με τις ικανότητες που έχει σε αυτήν την σημαντική ενεργειακή ζώνη, και ανοίγει ένα μεγάλο παράθυρο για την εξερεύνηση και την ανακάλυψη."
Αντίθετα από το ορατό φως, οι ακτίνες γάμμα είναι πάρα πολύ ενεργητικές για να εστιαστούν από τα παραδοσιακά κάτοπτρα των τηλεσκοπίων πάνω σε έναν ανιχνευτή. Το τηλεσκόπιο GLAST θα χρησιμοποιήσει ανιχνευτές που μετατρέπουν τις εισερχόμενες ακτίνες γάμμα σε ηλεκτρόνια και ποζιτρόνια. Αυτή η τεχνική μετατρέπει το φως σε ύλη, όπως περιγράφεται από την εξίσωση E=mc2 του Αϊνστάιν, και θα επιτρέψει στους επιστήμονες να παρακολουθήσουν την κατεύθυνση των ακτίνων γάμμα και να μετρήσουν την ενέργειά τους. Το τηλεσκόπιο GLAST θα υποβληθεί τώρα σε εξαντλητικές δοκιμές τριών μηνών, μια δοκιμή που θα εξασφαλίσει ότι θα επιζήσει από τις έντονες δονήσεις και το θόρυβο που θα δοκιμάσει κατά τη διάρκεια της εκτόξευσης, και έτσι θα ξέρουμε ότι θα λειτουργήσει κατάλληλα στο διάστημα. Θα εκτελεσθούν, επίσης, δοκιμές για την ηλεκτρομαγνητική παρεμβολή για να εξασφαλιστεί ότι οι διαδικασίες του τηλεσκοπίου δεν θα παρεμποδιστούν από το διαστημικό σκάφος.
Όταν η δοκιμή θα τελειώσει στο Ερευνητικό Εργαστήριο του Ναυτικού, το όργανο θα σταλεί στην Αριζόνα, όπου οι μηχανικοί θα ενσωματώσουν στο τηλεσκόπιο και ένα δεύτερο όργανο, το όργανο ελέγχου έκρηξης, πάνω στο διαστημικό σκάφος.
Στο μεταξύ, υπάρχουν κι άλλοι δορυφόροι σε τροχιά, όπως το Integral, το HETE-ΙΙ και το Swift, που παρατηρούν τις πηγές ακτίνων γάμμα. Ενώ το MAGIC είναι επίγειο παρατηρητήριο.
Πηγή: NASA/Goddard Space Flight Center

Παρασκευή, Μαΐου 19, 2006


Ερευνητές κοιτάζουν τι συνέβη πριν από τη γέννηση του Κόσμου


Σύμφωνα με τη θεωρίας της γενικής σχετικότητας του Αϊνστάιν , το Big Bang αντιπροσωπεύει την Αρχή, το μεγάλο γεγονός στο οποίο όχι μόνο η ύλη αλλά ταυτόχρονα γεννήθηκε και ο ίδιος ο χωρόχρονος. Ενώ οι κλασσικές θεωρίες δεν προσφέρουν καμία ένδειξη αν υπήρχε τίποτα πριν από εκείνη την στιγμή, μια ερευνητική ομάδα στην πολιτεία της Πενσυλβάνια έχει χρησιμοποιήσει υπολογισμούς με τη βοήθεια της κβαντικής βαρύτητας βρόχων για να βρει τα νήματα που οδηγούν στις αρχές αρχές του χρόνου.
"Η γενική σχετικότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει τον Κόσμο σε ένα τέτοιο σημείο στην οποία η ύλη γίνεται τόσο πυκνή που οι εξισώσεις της δεν ισχύουν", λέει ο φυσικός Abhay Ashtekar και διευθυντής του Ιδρύματος για τη φυσική της βαρύτητας και τη γεωμετρία στη Πενσυλβάνια. "Πέρα από εκείνο το σημείο, έπρεπε να εφαρμόσουμε τα κβαντικά εργαλεία που δεν ήταν διαθέσιμα στον Αϊνστάιν".
Με το συνδυασμό της κβαντικής φυσικής με τη γενική σχετικότητα, ο Ashtekar μαζί με δύο συνεργάτες του, ήταν σε θέση να αναπτύξουν ένα μοντέλο που ιχνηλατεί μέσω του Big Bang ένα πολύ συρρικνωμένο σύμπαν, στο οποίο ισχύει φυσική παρόμοια με τη δική μας.
Στην έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Physical Review Letters, η ομάδα δείχνει ότι, πριν από το Big Bang, υπήρξε ένα σύμπαν συστελλόμενο με μια γεωμετρία του χωρόχρονου παρόμοια με αυτή του σημερινού διαστελλόμενου Κόσμου μας. Καθώς δε οι δυνάμεις της βαρύτητας ανάγκασαν το προηγούμενο σύμπαν να συσταλθεί, αυτό έφθασε σε ένα σημείο στο οποίο οι κβαντικές ιδιότητες του χωρόχρονου αναγκάζουν τη βαρύτητα να γίνει απωθητική κι όχι ελκυστική.
""Χρησιμοποιώντας τις κβαντικές τροποποιήσεις των κοσμολογικών εξισώσεων του Αϊνστάιν, έχουμε δείξει ότι αντί μιας κλασσικής Μεγάλης Έκρηξης υπάρχει στην πραγματικότητα μια κβαντική αναπήδηση", λέει ο Ashtekar.
Εκπλαγήκαμε τόσο πολύ με τη διαπίστωση ότι υπάρχει ένας άλλος κλασσικός, προ-Big Bang Κόσμος που επαναλάβαμε τις προσομοιώσεις με διαφορετικές τιμές παραμέτρων επί αρκετούς μήνες, αλλά διαπιστώσαμε ότι το σενάριο της Μεγάλης Αναπήδησης (Big Bounce) είναι στέρεο".
Ενώ η γενική ιδέα ενός άλλου Κόσμου που υπάρχει πριν από το Big Bang έχει ήδη προταθεί, αυτή η εργασία είναι η πρώτη μαθηματική περιγραφή που καθιερώνει συστηματικά την ύπαρξή της και συνάγει τις ιδιότητες της γεωμετρίας του χωρόχρονου σε εκείνο τον Κόσμο.
Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε την κβαντική βαρύτητα βρόχων, την κύρια προσέγγιση στο πρόβλημα της ενοποίησης της γενικής σχετικότητας με την κβαντική φυσική, η οποία επίσης είχε αναπτυχθεί στο ίδρυμα βαρυτικής φυσικής και γεωμετρίας.
Θεωρητικά αυτή η ίδια η γεωμετρία του χωρόχρονου έχει μια ιδιαίτερη "ατομική" δομή και η γνωστή συνέχεια του, είναι μια προσέγγιση μόνο. Ο ιστός του διαστήματος 'υφαίνεται' κυριολεκτικά από μονοδιάστατα κβαντικά νήματα. Κοντά στο Big-Bang, αυτό το ύφασμα του χώρου σχίζεται βίαια και γίνεται σημαντική η κβαντική φύση της γεωμετρίας. Και κάνει τη βαρύτητα έντονα απωστική, προκαλώντας τη Μεγάλη Αναπήδηση.
"Η αρχική εργασία μας υποθέτει ένα ομοιογενές μοντέλο του κόσμου μας", αναφέρει ο Ashtekar. "Πάντως, το μοντέλο αυτό φαίνεται να δίνει αξία στις ελλοχεύουσες ιδέες της κβαντικής βαρύτητας βρόχων. Θα συνεχίσουμε να βελτιώνουμε το μοντέλο για να απεικονίσουμε καλύτερα τον Κόσμο όπως τον ξέρουμε και για να καταλάβουμε καλύτερα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της κβαντικής βαρύτητας."
Πηγή: Πολιτειακό Πανεπιστήμιο Pennsylvania

Τρίτη, Μαΐου 16, 2006


Ο Νεύτωνας και η απόκρυφη πλευρά του


Ο Isaac Newton (Νεύτωνας) είναι σε όλους γνωστός για την ενασχόλησή του με την έρευνα των φυσικών νόμων - διατυπώνοντας τους διάσημους νόμους του για τη βαρύτητα - καθώς και με τα μαθηματικά. Λιγότερο γνωστό όμως είναι το κομμάτι του έργου του που αφορά στην Αλχημεία και τη Θεολογία. Όσοι δεν ξέρουν αυτή την «απόκρυφη» πλευρά του Newton θα έχουν την ευκαιρία να την γνωρίσουν καθώς βρίσκεται στα σκαριά ένα πρόγραμμα παρουσίασης του τεράστιου έργου του στο διαδίκτυο.
Για να κατανοήσει κάποιος τη βαρύτητα της κρυφής αυτής πλευράς του Άγγλου επιστήμονα, αξίζει να αναφέρουμε ότι από το σύνολο του έργου του που αριθμεί 10 εκατομμύρια λέξεις, τα 4 εκατομμύρια λέξεις αφορούν σε θεολογικά κείμενα και άλλο ένα εκατομμύριο λέξεις είναι αλχημικά κείμενα. Άρα η μισή ακριβώς πλευρά του Newton είναι η γνωστή και «επιστημονική», ενώ η άλλη μισή είναι η «απόκρυφή» του πλευρά, η πιο φιλοσοφική και εσωτερική.
Όλα αυτά τα χρόνια η πιο βαθιές και εσωτερικές μελέτες και απόψεις του Newton έμειναν στην αφάνεια, καθώς φαίνεται ότι δεν ταίριαζαν με τις επιστημονικές απόψεις της σύγχρονης σκέψης. Όμως, ήδη απ' το 1998 έχει ξεκινήσει το σχέδιο παρουσίασης στο διαδίκτυο του συνόλου του έργου του. Σχέδιο, το οποίο χρειάζεται γύρω στα 20 χρόνια για να ολοκληρωθεί, δεδομένου ότι το μέγεθός του δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο, όπως καθόλου ευκαταφρόνητη δεν είναι και η χρηματοδότηση του σχεδίου, η οποία ανέρχεται σε 800.000 δολάρια. Περισσότερες λεπτομέρειες για το σχέδιο του οποίου ηγείται ο Καναδός ιστορικός Stephen Snobelen, μπορείτε να βρείτε στη διεύθυνση http://www.newtonproject.ic.ac.uk.
Ας δούμε όμως μερικές από τις λιγότερο γνωστές πτυχές του Newton.
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, τον περισσότερο χρόνο του τον αφιέρωσε στα θεολογικά του συγγράμματα, από τα οποία ξεχωρίζουν τα χειρόγραφά του για την «Αποκάλυψη» του Ιωάννη, όπως αυτά για την «πόρνη της Βαβυλώνας» και τα τέρατα με τα δύο ή τα δέκα κέρατα, όπως αναφέρει ο καθηγητής Iliffe. Μάλιστα ο κ. Iliffe αντικρούει κατηγορηματικά την άποψη που Τθελε τον Newton να συγγράφει τις θεολογικές του απόψεις στα βαθιά γεράματά του και πάσχοντας από γεροντική άνοια.
Βλέποντας αναλυτικά τις θεολογικές απόψεις του Newton, θα τις βρει κανείς αρκετά αντι-καθολικές, ενώ παράλληλα φαίνεται εμμένει να αναφέρεται στον «Ένα και Μοναδικό Πατέρα Θεό» απορρίπτοντας το δόγμα της Αγ. ήριάδας. Επίσης ασκεί αυστηρή κριτική στη πρώιμη εκκλησιαστική ιστορία (μεταξύ 3ου και 5ου αιώνα), κατά την οποία θεωρεί ότι ο Χριστιανισμός έχασε τις βάσεις του.
Πολύ πιθανόν αυτές οι «επικίνδυνες» απόψεις του να έκαναν κάποιους να υποστηρίξουν την κατάσταση «γεροντικής άνοιας» του συγγραφέα. Πάντως σίγουρα αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Άγγλος επιστήμονας και φιλόσοφος δεν επιδείκνυε το έργο του στο ευρύ κοινό, αλλά φρόντιζε να το κρατάει μυστικό, διακινώντας τις απόψεις του σε πολύ κλειστούς κύκλους στην Αγγλία ή έξω από αυτήν. Παράδειγμα, ένας χρονολογικός χάρτης των γεγονότων της «Αποκάλυψης» που έστειλε στον συμπατριώτη του φιλόσοφο John Locke.
Όπως εξάλλου τονίζει ο καθηγητής Snobelen, ο τρόπος γραφής του Newton είναι καταπληκτικός, αποκαλύπτοντας τις απόψεις του σε επίπεδα: ένα πρώτο, επιφανειακό επίπεδο είναι φανερό σε όλους, αλλά στα μάτια ενός «μυημένου» αποκαλύπτεται ένα βαθύτερο επίπεδο γνώσης. Αυτό το σύστημα κάνει τον κ. Snobelen να παραλληλίζει τον Newton με τον Πυθαγόρα ως προς τον τρόπο μετάδοσης της γνώσης.
Πάνω από όλα, μέσα από την παρουσίαση του συνόλου του έργου του Newton φαίνεται ότι το να τον χαρακτηρίσουμε απλά «επιστήμονα» είναι «λίγο» αν όχι ανακριβές. Στην πραγματικότητα ο Newton ήταν ένας «φυσικός φιλόσοφος», ένας διανοητής που πάσχισε να ανακαλύψει τα μυστικά της φύσης, χωρίς να διαχωρίζει τον άνθρωπο και τη Φύση, από τον Θεό - όπως κάνει σε γενικές γραμμές η επιστήμη των τελευταίων αιώνων. Όπως υποστηρίζει και ο καθηγητής Iliffe: «Ο Newton πίστευε ότι το να ασχολείται με τη Φυσική Φιλοσοφία ήταν μια θρησκευτική πράξη».
Όντως, το φάσμα των ενασχολήσεών του ταιριάζει περισσότερο με αυτό των προσωκρατικών φιλοσόφων και καθόλου με αυτό ενός σύγχρονου «επιστήμονα», αποκαλύπτοντας έτσι και τις ρίζες και το αληθινό νόημα των όρων «Φιλοσοφία» και «Επιστήμη». Με άλλα λόγια η Φιλοσοφία για τον Newton δεν ήταν ακόμα μία - θεωρητική - επιστήμη, αλλά η ίδια η αναζήτηση της Σοφίας, που αγκαλιάζει και συνθέτει κάθε ακτίνα του ανθρώπινου πνεύματος, όπως η επιστήμη και η θρησκεία.
Αυτό είναι κάτι με το οποίο παλεύουν - για να το κατανοήσουν ή να το ανασκευάσουν - οι «λογικοί», αλλά μονόπλευροι διανοούμενοι της εποχΤς μας. Ίσως περισσότερα για αυτό να καταλάβουμε καθώς θα βλέπουμε να συμπληρώνεται σιγά - σιγά στο διαδίκτυο το παζλ του έργου του Isaac Newton.
http://www.theglobeandmail.com/servlet/ArticleNews/
TPStory/LAC/20040807/NEWTON07/TPScience/

Μετάφραση - Απόδοση - Σχολιασμός: Esoterica.gr

Κυριακή, Μαΐου 14, 2006


Υπάρχουν δύο τύποι βαρύτητας;


Μια τροποποιημένη θεωρία της βαρύτητας θα μπορούσε να εξηγήσει ένα από τα μεγάλα μυστήρια της αστρονομίας: πώς οι σπειροειδείς γαλαξίες περιστρέφονται χωρίς να διασκορπίζονται.
Η αγαπημένη θεωρία είναι ότι η σκοτεινή ύλη στους γαλαξίες παρέχει την απαραίτητη πρόσθετη βαρυτική έλξη. Αλλά ένας Ισραηλίτης, ο φυσικός Mordechai Milgrom είχε μια διαφορετική ιδέα. Αρχές της δεκαετίας του 1980, βρήκε μια θεωρία που την ονόμασε Τροποποιημένη Νευτώνειο Δυναμική ή MOND, στην οποία μια πολύ ισχυρή βαρύτητα παίρνει τη θέση της σκοτεινής ύλης.
Όμως το μεγάλο πρόβλημα με την MOND είναι ότι έρχεται σε αντίθεση με τις δοκιμασμένες προβλέψεις της σχετικότητας, και έτσι δεν λειτουργεί σε συστήματα στα οποία τα αντικείμενα κινούνται κοντά στην ταχύτητα του φωτός ή κάτω από μεγάλες επιταχύνσεις. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα μπορούσε να κάνει προβλέψεις για πάλσαρς, μαύρες τρύπες και, επιπλέον, πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν στη Μεγάλη Έκρηξη. Αλλά τώρα ο Jacob Bekenstein του εβραϊκού πανεπιστημίου στην Ιερουσαλήμ έχει βρει έναν τρόπο να λύσει αυτό το πρόβλημα.
Οι υπερασπιστές της θεωρίας της MOND θεωρούν ότι οι δικές τους είναι μια πολύ πιο κομψή εξήγηση από τη θεωρίας της σκοτεινής ύλης. Ενώ η γνωστή, συμβατική δύναμη της βαρύτητας μεταβάλλεται αντιστρόφως ανάλογα προς το τετράγωνο της απόστασης, ο Milgrom πρότεινε ότι υπάρχει επίσης μια άλλη μορφή βαρύτητας η δύναμη της οποίας ελαττώνεται πιο αργά, μειούμενη γραμμικά με την απόσταση.
Στην MOND, μια ενιαία παράμετρος εξηγεί την κίνηση των αστεριών σε εκατοντάδες σπειροειδών γαλαξιών. Αυτή η παράμετρος είναι η επιτάχυνση αο, κάτω από την οποία η βαρύτητα μεταπηδά από την κανονική μορφή της στην ισχυρότερη μορφή. Η θεωρία της σκοτεινής ύλης απαιτεί διαφορετικά ποσά της ουσίας με μια διαφορετική κατανομή σε κάθε γαλαξία.
Στη θεωρία αυτή ο Milgrom πρότεινε ότι μια ώθηση στη βαρύτητα της συνηθισμένης ύλης είναι η αιτία αυτής της επιτάχυνσης κι όχι η σκοτεινή ύλη.
Για να λύσει τη διαφωνία της θεωρίας MOND με τη γενική σχετικότητα, ο Bekenstein έχει εισαγάγει διπλά πεδία. Το ένα προκαλεί τα συμβατικά φαινόμενα της βαρύτητας, ενώ το δεύτερο πεδίο χρησιμεύει ως ο χώρος για τα φαινόμενα που περιλαμβάνουν τις άλλες θεμελιώδεις δυνάμεις της φύσης - την ηλεκτρομαγνητική δύναμη και τις ισχυρές και ασθενείς πυρηνικές δυνάμεις.
Ο Bekenstein λέει ότι η θεωρία του είναι σύμφωνη με τη γενικά σχετικότητα, τη βαρύτητα και τη MOND. "Η θεωρία ανάγεται στη θεωρία της βαρύτητας του Einstein σε υψηλές ταχύτητες και σε επιταχύνσεις πολύ πάνω από την τιμή αο, και στη νευτώνεια βαρύτητα στις χαμηλές ταχύτητες και σε επιταχύνσεις πάνω από την αο,, και στην MOND για επιταχύνσεις κάτω από την αο.
Η νέα θεωρία επιλύει έτσι διάφορα προβλήματα με την MOND, συμπεριλαμβανομένης και της αποτυχίας της να εξηγήσει το φαινόμενο βαρυτικής εστίασης του φωτός, καθώς αυτό κάμπτεται από τη βαρύτητα των των γαλαξιακών σμηνών. "Το φως είναι πλήρως σχετικιστικό κι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αποτυγχάνει η MOND να προβλέψει τη συμπεριφορά του", εξηγεί ο Bekenstein. "Με τη νέα σχετικιστική θεωρία, η κάμψη αποδεικνύεται σχεδόν ίδια με αυτήν που παρατηρείται."
Ο Bekenstein αναφέρει ότι η θεωρία του είναι σύμφωνη με τις παρατηρήσεις του ηλιακού συστήματος και πέρα ακόμα. Με κάποιους υπολογισμούς, προβλέπει κάποια λεπτά νέα φαινόμενα που μπορεί να τροποποιήσουν τη βαρύτητα στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα. "Είναι πάρα πολύ νωρίς για να πούμε, αλλά αυτό έχει να κάνει με την ανωμαλία που συναντήσαμε στο Pioneer - μια απροσδόκητη επιτάχυνση που βιώνεται από τα σκάφη Pioneer της NASA", συμπληρώνει.
Πηγή: NewScientist

Τετάρτη, Μαΐου 10, 2006


Βιβλιοπροτάσεις



Τα παιδιά του Ήλιου
Προέλευση, εξέλιξη και εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος —και της ζωής...


Κατηγορία Φυσική
Συγγραφέας Andre Brahic
Χαρακτηριστικά Α/Μ Με έγχρωμο ένθετο
Σελίδες 440
Διαστάσεις 17 χ 25 χαρτόδετο
Τιμή 25,11 € Η τιμή δεν περιλαμβάνει ΦΠΑ 4,5%
Εκδόσεις Κάτοπτρο

Αποτελεί το ηλιακό μας σύστημα μια τερατώδη εξαίρεση στην κανονικότητα του Σύμπαντος ή όχι; Υπάρχουν άλλα πλανητικά συστήματα στον Γαλαξία; Nοήμονα όντα; Η ιστορία της ζωής στη Γη είναι μοναδική ή, αντίθετα, κοινότοπη; Πώς σχηματίστηκαν ο Ήλιος, η Γη και οι πλανήτες; Διασώζονται κατάλοιπα της πρωταρχικής ύλης και πού; Υπάρχει δέκατος πλανήτης στο ηλιακό σύστημα; Ποιες είναι οι ομοιότητες και ποιες οι διαφορές των πλανητών και των δορυφόρων τους; Τι συνθήκες επικρατούν σε αυτούς; Από τι συντίθενται και πώς συμπεριφέρονται οι κομήτες και οι αστεροειδείς; Τι σώματα περιλαμβάνει ο μεσοπλανητικός χώρος; Ποιες θεωρίες υπάρχουν για το σχηματισμό της Σελήνης; Είναι «κόρη», «θεραπαινίδα» ή «αδελφή» του πλανήτη μας; Ο πλανήτης Δίας σχηματίστηκε πριν ή μετά τη Γη; Ποια προγράμματα εξερεύνησης του ηλιακού συστήματος βρίσκονται σε εξέλιξη και ποια προετοιμάζονται; Πότε προβλέπεται η αποστολή ανθρώπων στον Άρη; Πώς εμφανίστηκε η ζωή στον πλανήτη μας και ποιες υπήρξαν οι κινητήριες δυνάμεις της εξέλιξής της; Ποιο είναι το μέλλον της Γης και του Ήλιου; Ποιο του Γαλαξία και του Σύμπαντος;Τα τελευταία 25 χρόνια έχουμε μάθει περισσότερα για το ηλιακό μας σύστημα και την προέλευσή μας απ' όσα γνωρίζαμε εδώ και 40 αιώνες. Και τα παραπάνω είναι λίγα μόνο από τα σχετικά ερωτήματα στα οποία απαντά συστηματικά και με σαφήνεια τούτο το υπέροχο βιβλίο.

Κυριακή, Μαΐου 07, 2006


Το κυκλικό σύμπαν θα μπορούσε να εξηγήσει την κοσμική ισορροπία


Το κυκλικό σύμπαν - που πεθαίνει και ξαναγεννιέται κάθε ένα τρισεκατομμύριο χρόνια - θα μπορούσε να εξηγήσει την κοσμική ύπαρξη, αλλά μπορεί να κάνει τον Κόσμο ικανό να αναπτύξει αστέρια και φυσικά τη ζωή.
Εάν αυτή η εξήγηση, που δημοσιεύτηκε από τον Paul Steinhardt στο πανεπιστήμιο Πρίνσετον στο Νιου Τζέρσεϋ, και από το Neil Turok στο πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ της Αγγλίας στην επιστημονική επιθεώρηση Science, φαίνεται ελαφρώς παράλογη, δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί κάποιος πραγματικά σε αυτήν. Οι αστρονομικές παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας έχουν δείξει ότι "ζούμε σε έναν παράλογο κόσμο", λένε ο κοσμολόγος Sean Carroll του πανεπιστημίου του Σικάγου. "Είναι η δουλειά μας να το κατανοήσουμε", λέει. Στο κυκλικό μοντέλο των Steinhardt και Turok του σύμπαντος, αυτό επεκτείνεται και συρρικνώνεται επανειλημμένα κάνοντας τον χρόνο των 13,7 δισεκατομμυρίων ετών που έχουν περάσει από τη Μεγάλη Έκρηξη να φαίνεται σαν μια αναλαμπή μόνο. Η Μεγάλη Έκρηξη, που σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία γέννησε το Σύμπαν, ίσως να ήταν στην πραγματικότητα ένα μικρό στιγμιότυπο στην ιστορία του Κόσμου. Το γεγονός αυτό καθιστά τον Κόσμο πάρα πολύ παλαιό. Και αυτό στη συνέχεια σημαίνει ότι η μυστήρια "κοσμολογική σταθερά λ", που περιγράφει πώς το κενό διάστημα εμφανίζεται να απωθεί τον εαυτό του, είχε το χρόνο να ελαττωθεί σε αυτόν τον παράξενα μικρό αριθμό που παρατηρούμε σήμερα.
Κοσμική διαφωνία
Το 1996, ανακαλύφθηκε ότι ο Κόσμος όχι μόνο επεκτείνεται αλλά επιταχύνεται κιόλας. Η κοσμολογική σταθερά λ χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει μια απωστική δύναμη του κενού που μπορεί να προκαλέσει αυτήν την επιτάχυνση. Αλλά οι φυσικοί μπλέχτηκαν, γιατί η κοσμολογική σταθερά ήταν πολύ μικρή. Η κβαντική θεωρία προτείνει ότι το "κενό" διάστημα βουίζει στην πραγματικότητα με εικονικά υποατομικά σωματίδια, που συνεχώς αναδύονται και εξαφανίζονται. Το γεγονός αυτό παράγει μια "ενέργεια του κενού", η οποία κάνει το χώρο να απωθείται - να απομακρύνεται - δίνοντας έτσι μια φυσική εξήγηση για την κοσμολογική σταθερά. Αλλά η θεωρητικά υπολογισμένη τιμή της ενέργειας του κενού είναι τεράστια, κάνοντας με αυτό τον τρόπο το χώρο πάρα πολύ απωθητικό. Έτσι πολύ δύσκολα τα σωματίδια θα μπορούσαν να ενωθούν και να σχηματίσουν τα άτομα, τα αστέρια, τους πλανήτες, ή τη ζωή. Η παρατηρηθείσα ενέργεια του κενού, αντίθετα, είναι μικρότερη από έναν παράγοντα 10120 - το 1 ακολουθούμενο από 120 μηδενικά. "Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα το γιατί η ενέργεια του κενού είναι τόσο πολύ μικρότερη από τη φυσική τιμή της", λέει ο Carroll.
Μια από τις πιο δημοφιλείς εξηγήσεις είναι η "ανθρωπική αρχή". Αυτή η αρχή προτείνει ότι στον προφανώς άπειρο Κόσμο, η κοσμολογική σταθερά μεταβάλλεται από μέρος σε μέρος, παίρνοντας όλες τις πιθανές τιμές. Έτσι υπάρχει μια τουλάχιστον περιοχή όπου αυτή έχει το σωστό μέγεθος για να σχηματιστούν οι γαλαξίες και να υπάρχει η ζωή - και γι αυτό εδώ που είμαστε, μας μπερδεύει το γιατί ο αισθητός Κόσμος μας φαίνεται τόσο "ειδικός".
Αλλά αυτό αντιτίθεται στις απόψεις των φυσικών, οι οποίοι προτιμούν να είναι σε θέση να εξηγήσουν τον Κόσμο μας χωρίς τέτοιες υπερφυσικές εξηγήσεις. "Η στήριξη στην ανθρωπική αρχή είναι σαν να περπατήσει κάποιος στην κινούμενη άμμο", γράφουν οι Steinhardt και Turok. Νομίζουν δε ότι έχουν μια πιο ικανοποιητική εξήγηση. Αυτοί έχουν συνεχίσει μια ιδέα που πρώτος πρότεινε ένας φυσικός, ο Larry Abbott το 1985: ότι ίσως η ενέργεια του κενού ήταν κάποτε πολύ μεγάλη αλλά έχει μειωθεί κατά τη διάρκεια του χρόνου. Ο Abbott έδειξε ότι αυτή η διάσπαση της ενέργειας του κενού θα συνεχιζόταν μέσω μιας σειράς αλμάτων, με κάθε άλμα να γίνεται εκθετικά μεγαλύτερο από την τελευταία φορά. Κι όσο περνάει ο χρόνος στο σύμπαν η ενέργεια του κενού θα πλησιάζει κοντά στο μηδέν και δεν θα παραμένει σε μια τόσο υψηλή ενέργεια. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι οι υπολογισμοί του Abbott έδειξαν ότι ώσπου να διασπαστεί η ενέργεια του κενού στις πολύ μικρές σημερινές τιμές της, η διαστολή του διαστήματος θα είχε αραιώσει όλη την ύλη μέσα σε αυτό, τόσο πολύ που θα ήταν εντελώς κενό. Δηλαδή, το πρόβλημα με αυτή τη θεωρία είναι ότι για να μειωθεί η σταθερά στη σημερινή τιμή θα απαιτείτο πολύ περισσότερος χρόνος από τα 13,7 δισ. χρόνια που έχουν περάσει από το Μπιγκ Μπανγκ.Το κυκλικό σύμπαν ξαναφέρνει στην επικαιρότητα αυτό το πρόβλημα, λένε οι Steinhardt και Turok. Με τον κύκλο της ανάπτυξης και της κατάρρευσης που διαρκούν τρισεκατομμύριο χρόνια, και δεν υπάρχει κανένα όριο για το πόσοι τέτοιοι κύκλοι έχουν προηγηθεί του δικού μας Κόσμου, υπάρχει άφθονος χρόνος για αποσυντεθεί η κενή ενέργεια μέχρι να έχει γίνει σχεδόν μηδέν. Και σε κάθε κύκλο θα συγκεντρωνόταν τόση ύλη κατά τη διάρκεια της φάσης της κατάρρευσης, που σίγουρα το Σύμπαν δεν θα κατέληγε στο κενό. Οι Steinhardt και Turok λένε ότι η ιδέα τους είναι ελέγξιμη. Το κυκλικό μοντέλο τους προβλέπει ότι το Big Bang προκάλεσε κύματα βαρύτητας στο διάστημα, τα οποία οι φυσικοί τώρα κυνηγούν. Και η αποσύνθεση της κενής ενέργειας προβλέπει νέους τύπους θεμελιωδών σωματιδίων που ονομάζονται αξιόνια ή axions, τα οποία μπορούν επίσης να είναι ανιχνεύσιμα.
Είναι μια ενδιαφέρουσα ιδέα", τονίζει ο Carroll. Ομολογεί ότι αυτός έχει άλλες ανησυχίες για το μοντέλο του κυκλικού κόσμου, που μετριάζουν τον ενθουσιασμό του. Αλλά η τρέλα για αυτό το μοντέλο δεν τον ενοχλεί. "Οποιαδήποτε εξήγηση είναι αρκετά πιθανή να είναι ακραία", συμπληρώνει, "επειδή όλες οι μη-ακραίες πιθανότητες ήδη έχουν διερευνηθεί λεπτομερώς."

η σχετική δημοσίευση του καθηγητή Paul Steinhardt στα αγγλικά.

Παρασκευή, Μαΐου 05, 2006


Η εικόνα του γαλαξία M82 δώρο του Hubble για τα 16 χρόνια λειτουργίας του


Το διάσημο διαστημικό παρατηρητήριο Hubble, που έφτασε τα 16 χρόνια στο διάστημα, μας έστειλε την εικόνα του γαλαξία M82. Αυτός βρίσκεται σε μια απόσταση 12 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, και εμφανίζεται κατά την άνοιξη στο βόρειο ημισφαίριο και προς την κατεύθυνση της Μεγάλης Άρκτου. Ονομάζεται επίσης "γαλαξίας πούρο" λόγω της ελλειπτικής μορφής του, που δημιουργείται λόγω της πλάγιας κλίσης του δίσκου του σχετικά με την ευθεία γραμμή που το βλέπουμε.
Για τα γενέθλια δεν κόπηκε βέβαια κάποια τούρτα, αλλά η NASA και η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία τα γιόρτασαν δίνοντας στο κοινό μια θεαματική εικόνα του γαλαξία M82. Η εικόνα είναι ένα μωσαϊκό πολλών εικόνων που λήφθηκαν μέσω διαφορετικών χρωματικών φίλτρων και είναι η πιο όμορφη και καθαρή άποψη αυτού του γαλαξία.
Τα αστέρια σχηματίζονται με ένα καταπληκτικό ρυθμό μέσα στον M82 - περίπου 10 φορές γρηγορότερα από τη γέννηση των αστεριών μέσα στο δικό μας Γαλαξία.
Στην εικόνα, αυτό που εμφανίζεται να είναι συγκεχυμένα άστρα σε όλο το γαλαξία στην πραγματικότητα είναι σμήνη άστρων, και το κάθε ένα σμήνος περιέχει μέχρι 1 εκατομμύριο αστέρια. Οι αστρονόμοι λένε ότι αυτά τα νέα, τεράστια σμήνη είναι νεανικά ισοδύναμα των αρχαίων σφαιρωτών σμηνών, που βρίσκονται σε τροχιά στα περίχωρα του Γαλαξία μας αλλά και άλλων γαλαξιών. Μια στενή σύγκρουση με το γειτονικό γαλαξία M81 εμφανίζεται να ανατροφοδοτεί τις αστρικές 'φωτιές' του M82, γιατί εισέρχεται μια τεράστια ποσότητα αερίου, τα καύσιμα δηλαδή του σχηματισμού των αστεριών. Ο αστρικός άνεμος από τα καυτά, νέα αστέρια του M82 κτυπά το ιονισμένο υδρογόνο, που στην εικόνα εμφανίζεται σαν κόκκινα λοφία, έξω από το γαλαξιακό δίσκο. Με τον χρόνο, τέτοιος γρήγορος σχηματισμός αστεριών θα γδύσει τον γαλαξία από τα νέφη των αερίων του, και έτσι η γέννηση των αστεριών εκεί θα υποχωρήσει. Έως τότε, πολλά από τα τεράστια αστέρια που σχηματίζονται σε αυτόν τον κύκλο του σχηματισμού αστεριών θα φτάσουν να εκραγούν ως σουπερνόβες, αναστατώνοντας περαιτέρω το γαλαξία.
Πηγή: ESA

Τρίτη, Μαΐου 02, 2006


Rupert Sheldrake: Η μνήμη είναι έμφυτη στη φύση;


"Αυτά που πιστεύω αληθεύουν, αν και δεν μπορώ να τ' αποδείξω"

Ο Rupert Sheldrake.
Οι περισσότεροι από τους επονομαζόμενους «φυσικούς νόμους» είναι περισσότερο συνήθειες. Δεν υπάρχει λόγος να υποθέτουμε ότι όλοι οι φυσικοί νόμοι σχηματίστηκαν πλήρως τη στιγμή της μεγάλης έκρηξης, σαν ένα είδος Κοσμικού Ναπολεόνιου Κώδικα, ή ότι υπάρχουν σε ένα πεδίο μεταφυσικής πέρα από το χρόνο και το χώρο. Πριν τη γενική αποδοχή της θεωρίας της μεγάλης έκρηξης στη δεκαετία του '60, οι αιώνιοι νόμοι φαινόταν να έχουν κάποιο νόημα. Το ίδιο το σύμπαν θεωρούνταν ως αιώνιο και η έννοια της εξέλιξης περιοριζόταν στο βιολογικό πεδίο. Αλλά τώρα ζούμε σε ένα ριζοσπαστικά εξελικτικό σύμπαν.
Αν θέλαμε να περιοριστούμε στην ιδέα των φυσικών νόμων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι όπως η ίδια η φύση εξελίσσεται, έτσι κάνουν και οι φυσικοί νόμοι, όπως ακριβώς και οι ανθρώπινοι νόμοι εξελίσσονται στο χρόνο. Αλλά έτσι, πώς θα μπορούσαν οι νόμοι της φύσης να παραμένουν στη μνήμη της φύσης ή να ενισχύονται; Ο όρος «νόμος» είναι ενοχλητικά ανθρωπομορφικός. Ο όρος «συνήθεια» είναι λιγότερο ανθρωποκεντρικός. Πολλοί οργανισμοί έχουν συνήθειες, αλλά μόνο οι άνθρωποι έχουν νόμους. Οι συνήθειες υπόκεινται στη φυσική επιλογή και όσο πιο συχνά επαναλαμβάνονται, τόσο πιο πιθανοί γίνονται. Τα ζώα κληρονομούν τις επιτυχημένες συνήθειες των ειδών τους ως ένστικτα. Εμείς κληρονομούμε σωματικές, συναισθηματικές, νοητικές και πολιτιστικές συνήθειες, καθώς και τις συνήθειες των γλωσσών μας. Οι συνήθειες της φύσης εξαρτούνται από μη-τοπικές ενισχύσεις ομοιότητας.
Με κάποιο είδος συντονισμού ή αντήχησης, τα μοντέλα δραστηριότητας σε αυτο-οργανωμένα συστήματα επηρεάζονται από παρόμοια μοντέλα από το παρελθόν, προσδίδοντας σε κάθε είδος και κάθε αυτο-οργανωμένο σύστημα συλλογική μνήμη. Μοιάζει αυτό ίσως με μια αόριστη φιλοσοφική ιδέα; Πιστεύω ότι μπορεί να διαμορφωθεί ως μια ελέγξιμη επιστημονική υπόθεση.
Το ενδιαφέρον μου για τις εξελίχτηκες συνήθειες ξεκίνησε καθώς ερευνούσα στο πεδίο της αναπτυξιακής βιολογίας και ενισχύθηκε από την ανάγνωση του Δαρβίνου, για τον οποίο οι συνήθειες των οργανισμών ήταν σημαντικές. Όπως τόνισε ο Francis Huxley, το γνωστό βιβλίο του Δαρβίνου θα μπορούσε καλύτερα να έχει τον τίτλο «Η καταγωγή των Συνηθειών». Μέσα από 15 χρόνια έρευνας στην ανάπτυξη των φυτών, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι για να κατανοηθεί η ανάπτυξη των φυτών, δεν αρκούν η μορφογένεση, τα γονίδια και τα γονιδιακά προϊόντα.
Η μορφογένεση επίσης εξαρτάται από πεδία οργάνωσης. Το ίδιο επιχείρημα ισχύει και για την ανάπτυξη των ζώων. Από το 1920 πολλοί αναπτυξιακοί βιολόγοι πρότειναν τη θεωρία ότι η βιολογική οργάνωση εξαρτάται από πεδία, που μπορούν να ονομαστούν ως βιολογικά, αναπτυξιακά, ή μορφογενετικά. Τα κύτταρα προέρχονται από άλλα κύτταρα και όλα κληρονομούν πεδία οργάνωσης. Τα γονίδια είναι μέρος αυτής της οργάνωσης και παίζουν ένα σημαντικό ρόλο, αλλά δεν εξηγούν την ίδια την οργάνωση. Γιατί όχι;
Με τη βοήθεια της μοριακής βιολογίας γνωρίζουμε σήμερα τι κάνουν τα γονίδια. Βοηθούν τους οργανισμούς να σχηματίσουν πρωτεΐνες. Άλλα γονίδια σχετίζονται με τον έλεγχο της πρωτεϊνικής σύνθεσης. Αναγνωρίσιμα γονίδια ενεργοποιούνται και συγκεκριμένες πρωτεΐνες παράγονται στην αρχή των νέων αναπτυξιακών διαδικασιών. Κάποια από αυτά τα γονίδια, όπως το γονίδιο του Χοξ στις μύγες των φρούτων, σκουλήκια, ψάρια και θηλαστικά, είναι πολύ παρόμοια.
Με όρους εξελικτικής, είναι γονίδια υψηλής συντήρησης. Αλλά η ενεργοποίηση τέτοιων γονιδίων δεν μπορεί από μόνη της να προσδιορίσει τη μορφή, με άλλα λόγια οι μύγες των φρούτων δε θα διέφεραν μορφικά από εμάς.
Πολλοί οργανισμοί ζουν όπως τα ελεύθερα κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων πολλών ειδών μαγιάς, βακτηρίων και αμοιβάδας. Κάποια σχηματίζουν πολύπλοκους ορυκτούς σκελετούς, όπως στα διάτομα και τα πρωτόζωα, που ερευνήθηκαν και παρουσιάστηκαν το 19ο αιώνα από τον Ernst Haeckel.
Η θεωρία της δημιουργίας των κατάλληλων πρωτεϊνών την κατάλληλη στιγμή δεν μπορεί να εξηγήσει τέτοιες δομές, χωρίς τη συμμετοχή πολλών άλλων δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένης της οργανωτικής δραστηριότητας της κυτταρικής μεμβράνης και των μικροσωληνίσκων πρωτοπλάσματος.
Πολλοί αναπτυξιακοί βιολόγοι δέχονται την ανάγκη για μια ολιστική και ενοποιητική σύλληψη του ζωντανού οργανισμού. Αλλιώς η βιολογία θα συνεχίσει να σπαρταρά, ακόμη και να πνίγεται σε ωκεανούς από δεδομένα, καθώς περισσότερα γονιδιώματα εμφανίζονται, γονίδια κλωνοποιούνται, και πρωτεΐνες χαρακτηρίζονται. Υποπτεύομαι ότι τα μορφογενετικά πεδία λειτουργούν επιβάλλοντας ειδικά μοντέλα στα αλλιώς τυχαία ή αόριστα μοντέλα δραστηριότητας.
Για παράδειγμα, προκαλούν την κρυστάλλωση των μικροσωληνίσκων περισσότερο σε κάποιο συγκεκριμένο τμήμα του κυττάρου, ακόμη και αν οι υπομονάδες από τις οποίες αυτά δημιουργούνται υπάρχουν σε όλο το κύτταρο.
Τα μορφογενετικά πεδία δεν είναι αμετάβλητα, αλλά εξελίσσονται. Τα μορφογενετικά πεδία των αβγανών κυνηγετικών σκυλιών έχουν διαφοροποιηθεί από τα αντίστοιχα πεδία των προγόνων τους, των λύκων.
Πώς κληρονομήθηκαν αυτά τα πεδία; Πιστεύω, αλλά δε μπορώ να αποδείξω, ότι αυτά μεταδόθηκαν μέσω κάποιου είδους μη-τοπικού συντονισμού ή αντήχησης και πρότεινα τον όρο «μορφική αντήχηση» για αυτή τη διαδικασία. Τα πεδία που οργανώνουν τη δραστηριότητα του νευρικού συστήματος έχουν ομοιοτρόπως κληρονομηθεί μέσω μορφικής αντήχησης, μεταβιβάζοντας συλλογική, ενστικτώδη μνήμη. Η αντήχηση ενός εγκεφάλου με μια παρελθόντα κατάστασή του βοηθά να κατανοηθεί η μνήμη των ζώων και των ανθρώπων.
Οι κοινωνικές ομάδες παρομοίως οργανώνονται από μορφογενετικά πεδία. Οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν μνήμες, οι οποίες μεταδίδονται μέσω της ομαδικής κουλτούρας και είναι ρητώς μεταδιδόμενες μέσω των τελετουργικών νόμων, της ίδρυσης και του μύθου, όπως στο Εβραϊκό Πάσχα, ή στη Χριστιανική Θεία Κοινωνία και το Αμερικάνικο Ευχαριστήριο Δείπνο, μέσω των οποίων το παρελθόν γίνεται παρόν, λόγω αντήχησης, με αυτούς, που εκτελούσαν τις ίδιες τελετουργίες στο παρελθόν.
Άλλοι μπορεί να προτιμούν να απαλλάσσονται από την ιδέα των πεδίων και να ερμηνεύουν την εξέλιξη των οργανισμών με κάποιο άλλο τρόπο, ίσως χρησιμοποιώντας πιο γενικούς όρους, όπως «ιδιότητες εμφανιζόμενων συστημάτων». Αλλά, ανεξάρτητα από τις λεπτομέρειες των μοντέλων, πιστεύω ότι η φυσική εξέλιξη των συνηθειών θα παίξει ένα ουσιαστικό ρόλο σε κάθε ενοποιημένη θεωρία εξέλιξης, όχι μόνο βιολογικής, αλλά και φυσικής, χημικής, κοσμικής, κοινωνικής, πνευματικής και πολιτιστικής.

Μετάφραση - Απόδοση - Σχολιασμός: Esoterica.gr

Δευτέρα, Μαΐου 01, 2006


Το παράξενο νεφέλωμα γύρω από το άστρο Eta Carinae (Hτα Tρόπιδος)


Το άστρο Eta Carinae ή Ήτα Tρόπιδος είναι ένα ασυνήθιστο μεταβλητό αστέρι ακριβώς 8.000 έτη φωτός μακριά από τη γη. Έχει περίπου 100 φορές περισσότερη μάζα από τον ήλιό μας - ένα από το πιο γνωστό μεγάλο άστρο - και λάμπει περίπου 5 εκατομμύρια φορές περισσότερο από τον ήλιο. Περιβάλλεται δε από ένα ασυνήθιστο νέφος υλικού διαμέτρου 400 ετών φωτός, γνωστού ως Νεφέλωμα του Ανθρωπάκου (Homunculus Nebula ή NGC 3372), το οποίο οι αστρονόμοι θεωρούν ότι δημιουργήθηκε από τις διαδοχικές εκρήξεις στην επιφάνεια του αστεριού. Το παρατηρητήριο των Διδύμων έχει αποκαλύψει το κύμα κλονισμού του υλικού που επεκτείνεται στο διάστημα με μια ταχύτητα 500 χλμ/δευτερόλεπτο. Αν και το Νεφέλωμα του Ανθρωπάκου γύρω από το ογκώδες αστέρι Eta Carinae έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονης μελέτης για πολλά χρόνια, είναι πάντα απρόθυμο να αποκαλύψει τα ενδότατα μυστικά του. Εντούτοις, πρόσφατα αποκαλύφθηκαν κάποια μυστικά αυτού του μοναδικού άστρου, όταν ο Nathan Smith (από το πανεπιστήμιο του Κολοράντο) χρησιμοποίησε τον υψηλής ευκρίνειας υπέρυθρο φασματογράφο PHOENIX στο Νότιο Τηλεσκόπιο των Διδύμων για να παρατηρήσει το διπολικό νεφέλωμα του άστρου Eta Carinae.
Έτσι, ο Smith αναδημιούργησε τη γεωμετρία και τη δομή της ταχύτητας του διαστελλόμενου αερίου στο νεφέλωμα με τη βοήθεια της συμπεριφοράς της γραμμής του μοριακού υδρογόνου στα 2.1218 μικρά και της ατομικής γραμμής του ιονισμένου σιδήρου στα 1.6435 μικρά.
Η ανάλυση του φάσματος παρουσιάζει με πολύ μεγάλη σαφήνεια ότι επεκτείνεται η δομή του αερίου με περίπου 500 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο.
Το εσωτερικό θερμό κοχύλι της σκόνης - που επισημάνθηκε από το σίδηρο - περιβάλλεται από ένα πιο ψυχρό και πυκνότερο εξωτερικό κοχύλι - που επισημάνθηκε από την ισχυρή εκπομπή του υδρογόνου. Ακόμα κι αν το εξωτερικό στρώμα του υδρογόνου είναι εντυπωσιακά λεπτό και ομοιόμορφο, εν τούτοις περιέχει περίπου 11 ηλιακές μάζες αερίου και σκόνης, που εκτινάσσονται σε μία περίοδο λιγότερη από πέντε χρόνια. Τα φάσματα του Παρατηρητηρίου των Διδύμων δείχνουν ότι η πυκνότητα στο εξωτερικό κοχύλι μπορεί να φθάσει σε 107 μόρια ανά cm3.
"Η κατανομή της μάζας στο νεφέλωμα δείχνει ότι η μορφή του οφείλεται σε μια γενική έκρηξη από το ίδιο το αστέρι", λέει ο Smith.
Eta Carinae
Το Eta Carinae έχει φτάσει στα ανώτερα δυνατά όρια της ύπαρξης ενός άστρου. Η λαμπρότητά του - 5 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη φωτεινότητα του ήλιου - είναι τόσο μεγάλη ώστε θα φαινόταν το ίδιο λαμπερό όσο φαίνεται και ο ήλιος μας από απόσταση 300 δισεκατομμύρια χλμ., από απόσταση δηλαδή 2.000 φορές μεγαλύτερη από την απόσταση της Γης από τον ήλιο. Τα τελευταία χρόνια το μυστηριώδες αυτό άστρο άρχισε να αυξάνει σημαντικά τη φωτεινότητά του.
Οι φωτογραφίες που πήρε το Xαμπλ από την περιοχή εκείνη ήταν άκρως αποκαλυπτικές. Όπως δείχνουν οι φωτογραφίες το άστρο είναι κρυμμένο σε ένα κουβούκλιο εκτινασσόμενων αερίων που προέρχονται από την αναλαμπή που καταγράφηκε από την αναλαμπή του 1843, ενώ από τους πόλους του έχουν εκτοξευτεί δύο «λοβοί» υλικών που διαστέλλονται με ταχύτητα 2,5 εκατ. χλμ. την ώρα. Με μια τέτοια ταχύτητα ένα διαστημόπλοιο θα έφτανε από τη Γη στη Σελήνη σε λιγότερο από 10 λεπτά, ενώ στα 160 περίπου χρόνια που έχουν περάσει από την εκτόξευσή τους βρίσκονται σήμερα σε απόσταση 6,5 περίπου τρισεκατομμύρια χλμ. από το κεντρικό άστρο.
Πηγή: Παρατηρητήριο Gemini